انواع مته و کاربرد آنها

عملیات سوراخ‌کاری‌‌ با استفاده از دریل به کمک انواع مته انجام می‌‌‌شود. در واقع نتیجه فعالیت سایر قسمت‌های دریل به چرخش مته ختم شده و سوراخ‌کاری‌‌ انجام می‌‌‌شود. نکته مهمی که در این مورد وجود دارد؛ کاربرد مختلف هر یک از انواع مته است. به بیان دیگر هر یک از انواع مته‌هایی که تولید می‌‌‌شوند؛ برای سوراخ کردن سطح‌هایی از جنس متفاوت کاربرد دارند.

بنابراین آشنا بودن تکنسین‌ها با ساختار و کاربرد هر یک از مته‌های دریل، مهم و ضروری است. توجه داشته باشید مته‌هایی که در حال حاضر تولید می‌‌‌شوند؛ از نظر جنس هم با یکدیگر تفاوت‌هایی دارند. بر همین اساس ما قصد داریم در این مقاله از وبلاگ ابزارچی به بررسی جزئیات بیشتری از انواع مته بپردازیم.

مته چیست و چه کاربردی دارد؟

دریل یکی از ابزارهای کاربردی در حوزه‌های مختلف مانند صنایع چوب، فلز، پلاستیک، شیشه و غیره است. از انواع مختلف دریل برای سوراخ‌کاری‌‌ و گاهی تخریب و حفاری استفاده می‌‌‌شود. ایجاد سوراخ در سطح‌های مختلف نیز به کمک انواع مته انجام خواهد شد. مته یک ابزار تیز و برنده است که به دریل وصل می‌‌‌شود و عملیات سوراخ‌کاری‌‌ را انجام می‌‌‌دهد.

مته‌ها در شکل، اندازه و حتی جنس‌های متفاوتی تولید می‌‌‌شوند. در واقع همه این عوامل باعث شکل‌گیری کاربرد هر یک از انواع مته خواهند شد. برای مثال مته‌هایی که برای سوراخ‌کاری‌‌ سرامیک مناسب هستند، برای ایجاد سوراخ در فلزات کاربرد ندارند. سوراخ‌کاری‌‌ سطح‌های مختلف نیز برای انجام پیچ‌کاری، نصب چراغ‌های روشنایی، لوله‌کشی‌‌، نصب قفل و دستگیره و غیره انجام می‌‌‌شود.

انواع مته از نظر جنس

همانطور که گفتیم یکی از عوامل تعیین کننده کاربرد انواع مته؛ جنس این ابزار است. در واقع درجه سختی مته که به طور مستقیم تحت تاثیر جنس آن قرار می‌‌‌گیرد؛ مشخص کننده کاربرد آن است. به طور کلی تمام مته‌ها از درجه سختی نسبتا بالایی برخوردار هستند، ولی برخی از آن‌ها نسبت به سایر انواع مته سخت‌تر ‌یا سست‌تر ‌هستند. بر همین اساس انواع مته از نظر جنس در یکی از دسته‌های زیر قرار می‌‌‌گیرند:

1. مته با جنس فولاد کم کربن

ابزارهایی که از فولاد ساخته می‌‌‌شوند؛ درجه سختی نسبتا بالایی دارد. در این میان انواع مته با جنس فولاد از نظر درصد کربن به کار رفته در ساخت آن‌ها، با یکدیگر متفاوت هستند. در ساخت مته فولاد کم کربن؛ از 15 درصد کربن استفاده می‌‌‌شود. به همین علت درجه سختی بسیار زیادی ندارند، ولی در همین شرایط هم سختی آن‌ها نسبتا بالاست.

2. مته با جنس فولاد پر کربن

همانطور که گفتیم هر چه قدر درصد کربن به کار رفته در مته‌های فولادی، بیشتر باشد؛ سختی آن‌ها نیز افزایش می‌‌‌یابد. بر همین اساس مته‌های فولاد پر کربن یا کربن بالا؛ دارای 50 درصد کربن هستند. بنابراین از این مته‌ها می‌‌‌توان برای سوراخ‌کاری‌‌ سطح‌های سخت مانند انواع فلزات استفاده کرد.

3. مته با جنس فولاد سرعت بالا

در کنار سایر انواع مته‌های فولادی؛ مته با جنس فولاد HSS نیز تولید می‌‌‌شود. این نوع مته برای سوراخ‌کاری‌‌ سطح‌هایی سخت که سرعت بسیار بالای سوراخ کردن آن‌ها اهمیت دارد، استفاده می‌‌‌شود. مته با فولاد HSS از ترکیب؛ وانادیوم، کروم، تنگستن و مولیبدن ساخته می‌‌‌شود.

4. مته با جنس الماسه

مته‌های الماسه خود به دو دسته تمام الماس و سر الماس تقسیم می‌‌‌شوند. همه قسمت‌های مته تمام الماس اعم از بدنه و نوک مته از الماس تولید می‌‌‌شوند. الماس نیز همان کاربید سخت یا کاربید تنگستن است. کاربید تنگستن نیز از ترکیب کربن و تنگستن تولید می‌‌‌شود. بنابراین الماس یا الماسه یک ترکیب با درجه سختی بسیار بالاست. بر همین اساس مته‌های تمام الماس گران قیمت‌تر ‌از مته‌های سر الماس هستند.

از مته‌های الماسه معمولا برای سوراخ‌کاری‌‌ سطح‌های ظریف و حساس به فشار و ضربه مانند شیشه، سرامیک و غیره استفاده می‌‌‌شود. بنابراین برای خرید مته الماسه باید از تمام الماس بودن آن مطلع شوید، زیرا قیمت این نوع مته گران‌تر ‌است. به همین علت توصیه می‌‌‌کنیم از جزئیات بیشتری در مورد راهنمای خرید مته الماسه مطلع شوید.

5. مته با جنس کبالت

از جمله دیگر مته‌هایی با جنسی از آلیاژ فولاد، می‌‌‌توانیم به مته کبالت اشاره کنیم. جنس اصلی این نوع مته؛ همان فولاد است، ولی در ترکیب آن از 5 تا 8 درصد کبالت نیز استفاده می‌‌‌شود. با توجه به درجه سختی که مته کبالت دارد؛ برای سوراخ‌کاری‌‌ فلزات مورد استفاده قرار می‌‌‌گیرد.

بنابراین هنگام خرید انواع مته باید جنس آن را با در نظر گرفتن جنس سطحی که سوراخ‌کاری‌‌ در آن انجام می‌‌‌شود، انتخاب کنید. در غیر این صورت مته، سختی کافی یا حتی ظرافت لازم برای ایجاد سوراخ در سطح مورد نظر را نخواهد داشت.

انواع مته از نظر پوشش

بهتر است بدانید هر یک از انواع مته‌هایی که تولید می‌‌‌شوند؛ دارای یک پوشش نیز هستند. پوششی که بر روی جنس اصلی مته قرار می‌‌‌گیرد و باعث افزایش برندگی مته می‌‌‌شود. در حال حاضر انواع پوششی که برای تولید مته‌ها استفاده می‌‌‌شوند، شامل موارد زیر هستند:

1. مته با پوشش اکسید سیاه: این نوع از پوشش مته بسیار گران قیمت است، زیرا در برابر سایش، خوردگی و دمای بالا مقاوم است.

2. مته با پوشش تیتانیوم: مته‌هایی که این نوع پوشش را دارند برای سوراخ‌کاری‌‌ پلاستیک و پی وی سی بسیار مناسب هستند. البته برای سوراخ‌کاری‌‌ فلزات هم مورد استفاده قرار می‌‌‌گیرند، ولی امکان تیز شدن مجدد به خوبی برای آن‌ها فراهم نیست.

3. مته با پوشش نیترید تیتانیوم: یکی از رایج‌ترین ‌پوشش انواع مته؛ نیترید آلومینیوم است، زیرا طول عمر مته را بسیار افزایش می‌‌‌دهد.

4. مته با پوشش کربن: همانطور که گفتیم مته‌های الماسه از کربن ساخته می‌‌‌شوند. پوشش کربن در مته‌ها باعث افزایش برندگی، سختی و در عین حال سوراخ‌کاری‌‌ ظریف می‌‌‌شود. پس مته‌های با این نوع پوشش برای سوراخ‌کاری‌‌ سطح‌های ظریف مانند شیشه و حساس به فشار و ضربه مانند سرامیک مناسب هستند.

بنابراین باید با در نظر گرفتن سطحی که قصد ایجاد سوراخ در آن را دارید، مته‌هایی با جنس بدنه، نوک و پوشش مناسب انتخاب کنید.

انواع مته از نظر ساختار و کاربرد

بهتر است بدانید هر یک از انواع مته دارای شکل و ساختار متفاوتی هستند. همین ساختار مته‌ها نیز یکی دیگر از عوامل تعیین کننده کاربرد آن‌هاست. برای مثال مته‌ای که برای سوراخ‌کاری‌‌ فلز مناسب است؛ دارای یک جنس، پوشش و ساختار متفاوت خواهد بود. به همین علت بهتر است با ساختار و در نتیجه کاربرد هر یک از انواع مته آشنا شوید:

1. مته آهن

مته‌هایی که برای سوراخ‌کاری‌‌ سطح‌هایی از جنس آهن استفاده می‌‌‌شوند؛ دارای اندازه و ضخامت‌های متفاوتی هستند. مته آهن کوتاه برای سوراخ‌کاری‌‌ ظریف و کم عمق و مته آهن بلند نیز برای سوراخ‌کاری‌‌ ضخیم و عمیق مورد استفاده قرار می‌‌‌گیرند. بنابراین برای خرید مته آهن باید به اندازه این نوع مته نیز توجه کنید.

2. مته چوب

مته‌هایی که برای سوراخ‌کاری‌‌ چوب و ام دی اف مورد استفاده قرار می‌‌‌گیرند؛ سختی نسبتا کمتری نسبت به مته آهن دارند. این در حالی است که بسیار تیز و برنده‌تر ‌هستند. به همین علت سوراخ‌کاری‌‌ را در مدت زمان کمتر و با سرعت بیشتری انجام می‌‌‌دهند.

3. مته گردبر

ساختار مته گردبر با سایر انواع مته بسیار متفاوت است. مته گردبر از یک استوانه فلزی با لبه‌هایی دندانه‌دار تشکیل می‌‌‌شود. بنابراین سوراخ ایجاد شده توسط مته گردبر، کاملا گرد است. دندانه‌های مته گردبر نیز اره‌ای یا مربعی هستند. به همین علت باید هنگام خرید مته گردبر به نوع دندانه‌های این نوع مته توجه کنید. از این نوع مته برای ایجاد سوراخ‌های گرد جهت نصب چراغ، سیم‌کشی‌‌، لوله‌کشی‌‌ و نصب یراق آلات استفاده می‌‌‌شود.

4. مته مخروطی

ساختار این نوع مته شبیه کاج یا در واقع یک مخروط است. قسمت ابتدایی مته مخروطی، نازک و انتهای آن پهن است. به همین علت هر چه قدر بیشتر به داخل سطح‌های چوبی و فلزی نفوذ کند؛ سوراخ بزرگ‌تری را ایجاد خواهد کرد. بر همین اساس می‌‌‌توانید قطر و پهنای سوراخ را با تنظیم میزان نفوذ مته به داخل سطح چوبی یا فلزی، تعیین کنید.

5. مته گرانیت

از مته‌های گرانیت برای سوراخ کردن سطح‌های سنگی مانند سنگ گرانیت استفاده می‌‌‌شود. این نوع از مته درجه سختی بالایی دارد، زیرا سوراخ‌کاری‌‌ سنگ‌هایی مانند گرانیت نسبت به سایر سطح‌ها متفاوت است. معمولا نوک مته گرانیت را با الماسه پوشش می‌دهند تا قدرت کافی برای سوراخ کردن سنگ را داشته باشد.

6. مته برگی

مته‌های برگی دارای سر نازک و تیز هستند و بقیه ساختار آن‌ها شبیه به یک برگ است. با توجه به نازک بودن ساختار مته برگی از آن برای سوراخ‌کاری‌‌ فلزات استفاده نمی‌‌‌شود. بلکه کاربرد اصلی مته برگی برای ایجاد سوراخ در سطح‌های چوبی است. معمولا این نوع مته را برای ایجاد سوراخ‌هایی گرد به کار می‌‌‌برند.

7. مته آلومینیوم

با توجه به اینکه درجه سختی همه فلزات، مشابه یکدیگر نیست؛ از مته آهن نمی‌‌‌توان برای سوراخ‌کاری‌‌ همه سطح‌های فلزی استفاده کرد. برای مثال از مته آلومینیوم برای ایجاد سوراخ در سطح‌های آلومینیومی و سایر فلزات نرم استفاده می‌‌‌شود.

8. مته گازور

اگر قصد خرید یک مته مناسب برای افزایش سرعت سوراخ‌کاری‌‌ را دارید؛ مته گازور یک انتخاب مطلوب است. مته گازور علاوه بر دریل بر روی اور فرز هم نصب می‌‌‌شود. مته گازور برای ایجاد سوراخ در سطح‌های فلزی کاربرد ندارد. بلکه کاربرد اصلی آن در صنایع چوب و نجاری است.

9. مته خزینه

زمانی که هدف از سوراخ‌کاری‌‌، بستن پیچ باشد؛ از مته خزینه استفاده می‌‌‌شود. در حال حاضر انواع مختلفی از مته خزینه با شکل‌ها و در اندازه‌های متفاوت تولید می‌شوند. بنابراین برای ایجاد سوراخ به شکل‌های مختلف و بستن پیچ‌های گوناگون، انواع متنوعی از مته خزینه در دسترس هستند.

10. مته حفاری

این مورد از انواع مته در صنایع چوب و فلزی که محصولات مورد نیاز بخش خانگی را تولید می‌‌‌کنند، کاربرد ندارد. بلکه از آن برای سوراخ‌کاری‌‌ مورد نیاز در صنعت نفت و گاز استفاده می‌‌‌شود. در حال حاضر 4 نوع مته حفاری اعم از؛ خراش انداز، خرد کننده سنگ، برنده و خراش دهنده در دسترس هستند.

11. مته منبت کاری

یکی از دستگاه‌هایی که در صنایع چوب استفاده می‌‌‌شود؛ CNC است. این دستگاه کاربردهای مختلفی دارد و یکی از مهم‌ترین ‌آن‌ها نیز ایجاد طرح‌های مختلف بر روی چوپ و ام دی اف است. برای حکاکی روی چوب به کمک دستگاه سی ان سی هم از مته منبت کاری استفاده می‌‌‌شود. این نوع مته دارای ظرافت خاصی است و امکان ایجاد طراح‌های مختلف را بر روی چوب فراهم می‌‌‌کند. البته از مته منبت کاری برای حکاکی به صورت دستی هم استفاده می‌شود.

12. مته مرغک

برای ایجاد سوراخ‌هایی با دقت بالا مانند سوراخ‌کاری‌‌ شفت و حتی تراشکاری؛ از مته مرغک استفاده می‌‌‌شود. ساختار مته مرغک ترکیبی از دو نوع مته معمولی و مته خزینه است. بنابراین این نوع مته برای انجام سوراخ‌کاری‌‌ معمولی و پیچ کاری مورد استفاده قرار نمی‌‌‌گیرد. لازم به ذکر است مته‌های مرغک با جنس‌های فولاد HSS، کبالت و حتی الماسه هم تولید می‌شوند، ولی نوع فولاد HSS رایج‌تر است.

13. مته شیشه

مته شیشه نوعی مته الماسه است و به همین علت باعث شکستن شیشه هنگام سوراخ‌کاری‌‌ نمی‌‌‌شود. میزان پودر الماس به کار رفته در مته‌های شیشه، متفاوت است و همین موضوع هم باعث متفاوت شدن کاربردهای صنعتی و خانگی این نوع مته می‌‌‌شود.

14. مته پیکور

برخی از انواع دریل که به عنوان دریل بتن کن شناخته می‌‌‌شوند؛ دارای قابلیت تخریب و حفاری نیز هستند. تخریب سطح‌های بتنی، آجری و به طور کلی مصالح ساختمانی به کمک مته پیکور انجام می‌‌‌شود.

مزایای استفاده از انواع مته

همانطور که گفتیم هر یک از انواع مته از جنس و پوشش‌های مختلفی تولید می‌‌‌شوند. از طرفی مته‌ها اندازه‌های مختلفی هم دارند. به همین علت استفاده از انواع مته برای سوراخ‌کاری‌‌، منبت کاری و حتی عملیات تخریب دارای مزایای مختلفی است. از جمله مهم‌ترین ‌مزایای استفاده از مته‌های مختلف می‌‌‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:

• افزایش دقت سوراخ‌کاری‌‌
• افزایش سرعت عملیات سوراخ‌کاری‌‌ و تخریب
• ایجاد سوراخ‌هایی با اندازه دلخواه و مورد نظر
• انجام پیچ کاری به بهترین نحو
• جلوگیری از ایجاد صدمات فیزیکی به سطح‌های چوبی، فلزی و غیره

به این ترتیب پس از آشنایی با کاربردهای هر یک از انواع مته، می‌‌‌توانید سوراخ‌کاری‌‌ را در کمترین زمان ممکن و به بهترین نحو انجام دهید. از طرفی با انتخاب و خرید ست مته مناسب می‌‌‌توانید انواع مته را در کنار یکدیگر داشته باشید.

عوامل تاثیرگذار بر قیمت مته

بدون شک قیمت هر یک از انواع مته با یکدیگر متفاوت است. در این میان عوامل مختلفی نیز تعیین کننده قیمت مته هستند. از جمله مهم‌ترین ‌عوامل اثرگذار بر قیمت مته‌های مختلف می‌‌‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:

• جنس بدنه مته
• نوع و جنس نوک مته
• جنس پوشش مته
• اندازه مته
• شکل و ساختار مته
• برند تولید کننده مته

بنابراین هر چه قدر جنس بدنه، نوک و پوشش مته بهتر باشد؛ قیمت آن نیز بیشتر است. از طرفی نام برند تولید کننده هم بر قیمت خرید ابزار مانند انواع مته تاثیرگذار است.

مقایسه مته‌های کاربردی

بدون شک همه انواع مته به یک اندازه مورد استفاده قرار نمی‌‌‌گیرند. بلکه برخی از مته‌ها کاربرد بیشتری در صنایع مختلف دارند. فعالیت در صنایع چوب، فلز، یو پی وی سی، سنگ‌بری و غیره همگی به استفاده از مته‌های مختلف نیاز دارند. به همین علت باید با تفاوت مته‌های کاربردی و رایج آشنا باشید:

1. تفاوت مته الماسه و معمولی

مته‌های الماسه از نظر میزان استفاده از الماس یا همان کاربید تنگستن در ساختار آن‌ها به دو دسته مختلف تقسیم می‌‌‌شوند. مته‌های تمام الماس که بدنه، نوک و پوشش آن‌ها همگی از الماس ساخته می‌‌‌شوند. از طرفی سایر مته‌های الماسه فقط نوک آن‌ها حاوی الماس است. به طور کلی از مته‌های الماسه برای انجام سوراخ‌کاری‌‌ در سطح‌های ظریف و حساس مانند شیشه، سرامیک و غیره استفاده می‌‌‌شود.

از طرفی مته‌های معمولی که به طور کامل از فولاد ساخته می‌‌‌شوند؛ برای سوراخ‌کاری‌‌ سطح‌های مختلف چوبی، فلزی، پلاستیکی و غیره کاربرد دارند. بهتر است بدانید از مته‌های معمولی برای ایجاد حرکت چرخشی و از مته‌های الماسه برای اعمال حرکت چرخشی و چکشی استفاده می‌‌‌شود.

2. تفاوت مته الماسه و کبالت

هنگام ایجاد سوراخ در سطح‌های فلزی؛ به دلیل اصطکاکی که ایجاد خواهد شد، مته داغ می‌‌‌شود. در این شرایط احتمال سوختن مته‌هایی که در ساختار آن‌ها کبالت استفاده نشده است، وجود دارد. بنابراین تفاوت مته کبالت با مته الماسه؛ مربوط به مناسب بودن مته کبالت برای سوراخ‌کاری‌‌ فلزات است.

3. تفاوت مته الماسه و گرانیت

بهتر است بدانید مته گرانیت نوعی مته سر الماسه است. با توجه به اینکه الماس نیز درجه سختی بالایی دارد؛ از مته‌های گرانیت برای ایجاد سوراخ در سنگ‌های سخت مانند گرانیت و حتی چدن استفاده می‌‌‌شود. به کمک مته گرانیت از سوختن مته، خرد شدن سنگ‌ها و به طور کلی بی نتیجه ماندن سوراخ‌کاری‌‌، جلوگیری خواهید کرد. این در حالی است که مته‌های تمام الماس به دلیل قیمت گران‌تر ‌و در عین حال ظرافتی که دارند؛ کمتر برای سوراخ‌کاری‌‌ سطح‌های سخت مورد استفاده قرار می‌‌‌گیرند.

4. تفاوت مته الماسه و آهن

تفاوت مته‌های الماسه و آهن نیز مربوط به جنس و در نتیجه کاربرد آن‌هاست. مته‌های الماسه برای سوراخ‌کاری‌‌ شیشه و مصالح ساختمانی مانند سرامیک مناسب هستند. در حالی که از مته آهن برای سوراخ‌کاری‌‌ فلزات استفاده می‌‌‌شود. لازم به ذکر است معمولا در ساختار مته آهن، الماس به کار برده نخواهد شد.

در پایان

ایجاد سوراخ در سطح‌های مختلف چوبی، فلزی، پلاستیکی، سنگی و غیره برای انجام بسیاری از کارها اهمیت داد. پیچ‌کاری، نصب چراغ‌های توکار، لوله‌کشی‌‌، نصب یراق آلات و غیره همگی به سوراخ‌کاری‌‌ نیاز دارند. بر همین اساس از انواع مته و دریل برای ایجاد سوراخ در سطح‌های مختلف استفاده می‌‌‌شود.

از طرفی هر یک از انواع مته دارای جنس، ساختار، پوشش و اندازه متفاوتی هستند. به همین علت باید برای خرید انواع مته با ویژگی‌های هر کدام از آن‌ها آشنا باشید. با توجه به گسترده بودن تنوع مته‌های تولید شده و سخت شدن انتخاب؛ می‌‌‌توانید از توضیحات محصولات سایت ابزارچی استفاده کنید.